Η αστρολογική αντίληψη του κόσμου

Η προέλευση της αστρολογίας

Πιστεύετε στην αστρολογία ; Είναι μια ερώτηση που ακούγεται συχνά αλλά κρύβει προκατάληψη, γιατί κανείς δεν ρωτάει τον άλλο αν πιστεύει στα Μαθηματικά ή τη Χημεία. Η αστρολογία δεν είναι κάτι στο οποίο κάποιος θα μπορούσε να πιστεύει, γιατί δεν είναι πίστη ή θρησκεία, όπως δεν είναι και επιστήμη. Είναι προ-επιστημονική και προέρχεται από μια αρχαία εποχή κατά την οποία το σύνολο της γνώσης ονομάζονταν φιλοσοφία. Πολύ αργότερα η γνώση του φυσικού κόσμου ονομάστηκε επιστήμη και η αναζήτηση του νοήματος της ζωής, Φιλοσοφία. Πριν από το διαχωρισμό, οι κοσμοθεωρίες που επικρατούσαν ήταν ενοποιητικές και αντιλαμβάνονταν τον κόσμο σαν ζωντανό οργανισμό προικισμένο με ψυχή και αίσθηση, που ρυθμίζονταν από μια άπειρη διάνοια. Αυτή η διάνοια δεν ήταν απομονωμένη αλλά ήταν παρόν σε όλες τις φυσικές διεργασίες. Μετά τον 17ο αιώνα επικράτησε η μηχανιστική αντίληψη βασισμένη αποκλειστικά στον εμπειρισμό. Αληθινό ονομάστηκε μόνο ότι επαληθεύονταν με τις αισθήσεις και το σύμπαν θεωρήθηκε σαν αποτέλεσμα τυφλών και άψυχων δυνάμεων που δρούσαν τυχαία. Οι αντιλήψεις αυτές οδήγησαν στην περιθωριοποίηση της αστρολογίας.

Η αστρολογική αντίληψη

Σύμφωνα με την αστρολογική σύλληψη του κόσμου, όλα τα πράγματα αντανακλούσαν την άπειρη διάνοια, τα άστρα και οι πλανήτες ήταν εκφράσεις και λειτουργίες ενός μοναδικού ζωντανού οργανισμού. Κάθε πράγμα ήταν μέρος του μεγαλύτερου όλου ενώ ταυτόχρονα ήταν το ίδιο ένα σύνολο με μικρότερα τμήματα. Αυτή η ιδέα εκφράζεται στο ερμητικό αξίωμα «ότι είναι επάνω είναι όμοιο με ότι βρίσκεται κάτω». Η αστρολογία παραμένει πιστή σε αυτή και η γνώση της είναι κάθετη και αναιτιώδης. Αντίθετα, η επιστημονική γνώση είναι οριζόντια και αιτιώδης. Οι δύο γνώσεις είναι ανταγωνιστικές, αποτέλεσμα διαφορετικών κοσμοθεωριών. Οι επιστήμονες δεν αναγνωρίζουν ότι οι πλανήτες δεν προκαλούν γεγονότα, όπως το ρολόι δεν δημιουργεί το χρόνο αλλά μόνο τον αντικατοπτρίζει συμβολικά. Συνεπώς δεν υπάρχουν δυνάμεις που να αναμειγνύονται σε αυτή τη διαδικασία αλλά μόνο αναλογίες. Άλλωστε, το μηχανιστικό παράδειγμα δεν ήταν πάντα αναμφισβήτητο και η σύγχρονη αντίληψη του ολισμού (όπως εκφράζεται στη Φυσική από τους David Bohn και Fritj of Capra) ενσωματώνει την ιδέα ότι το καθετί στο σύμπαν είναι αλληλένδετο, ότι ο κόσμος είναι ένα τεράστιο δίκτυο και οτιδήποτε επηρεάζει κάποιο συστατικό του επηρεάζει το σύνολο.

Τα αντίθετα επιχειρήματα

Οι αρνητές της αστρολογίας ζητούν εξήγηση με τους νόμους της Φυσικής. Όμως, έργο των αστρολόγων δεν είναι να εξηγήσουν το «πως γίνεται αυτό» αλλά να μετρήσουν τι και σε ποιο βαθμό γίνεται. Ας υποθέσουμε ότι αύριο ανακαλύπτεται ένα νέο είδος ηλιακής ακτινοβολίας που επηρεάζει τη συμπεριφορά όλων των οργανισμών πάνω στη Γη. Θα δικαιώσει αυτή η ανακάλυψη την αστρολογία; Απλά θα την δικαιολογήσει σε αυτούς που ζητούν παρόμοιες εξηγήσεις. Οι αστρολόγοι θα συνεχίσουν να μετράνε πόσοι άνθρωποι, για παράδειγμα με γενέθλια σύνοδο Αφροδίτης – Ποσειδώνα έχουν καλλιτεχνική προδιάθεση. Όπως είπε ο Τόμας Έντισον «δεν ήταν απαραίτητο να καταλάβουμε πως λειτουργούσε ο ηλεκτρισμός αλλά μόνο ότι τα φώτα άναβαν όταν γυρνούσαμε το διακόπτη».

Φυσική και αστρολογία

Οι φυσικοί επικαλούνται τα αριστοτελικά παρατήρηση και πείραμα αλλά χάρη στην παρατήρηση ο Αριστοτέλης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γη είναι το κέντρο του σύμπαντος και εξ αιτίας των πειραμάτων ο Μάξγουελ μίλησε για αιθέρα. Στην παρατήρηση του υποατομικού πεδίου μετά τον Χάιζενμπεργκ τα περισσότερα στοιχειώδη σωματίδια είναι απλά μαθηματικές ποσότητες. Ο Λαπλάς πρόσθεσε το “t” στις καρτεσιανές συντεταγμένες, ο Αϊνστάιν πρόσθεσε το ” t’ ” στις εξισώσεις του Λαπλάς αλλά η αληθινή φύση του Χρόνου είναι ακόμη άγνωστη για αυτούς που υποτίθεται ότι είναι οι πιο κατάλληλοι να την κατανοήσουν. Η αστρολογία είναι μια προσπάθεια του ανθρώπινου μυαλού να συλλάβει το Χρόνο στην πληρότητά του με ένα τρόπο πολύ πιο λογικό από όσο οι αρνητές της φαντάζονται, γιατί αυτή η τεχνική πάντα χρησιμοποιούσε κάτι που οι επιστήμονες παραδέχτηκαν μόνο μετά τη θεωρία της γενικής σχετικότητας: την αλληλεξάρτηση χώρου και χρόνου. Πρώτοι οι Ασσύριοι αναγνώρισαν ότι ο χρόνος και το διάστημα είναι συστατικά της ίδιας υπαρξιακής ροής: επινόησαν ένα σύστημα για να μετρούν τον κύκλο σε υποδιαιρέσεις 360 μοιρών, με συμβολική αντιστοίχηση μιας μοίρας ίσης προς μια μέρα. Έτσι θεμελιώθηκε η θεωρία των αστρολογικών εποχών την οποία αργότερα τελειοποίησαν οι Έλληνες.

Οι φυσικοί λένε “δεν μπορούμε να αντιστρέψουμε το βέλος του χρόνου γιατί θα αντιστραφεί και η αιτιότητα”. Όμως, χρόνος και αιτιότητα ήταν πάντα αλληλένδετα στην αστρολογική σκέψη και αντιπροσωπεύονταν από τον ίδιο πλανήτη, δηλαδή από την ίδια λέξη αυτής της ιδιαίτερης γλώσσας. Ορισμένες από τις κατηγορίες των αστροφυσικών έρχονται σε αντίθεση ακόμη και με παραδοχές της επιστήμης τους. Είναι συνηθισμένο π.χ. το επιχείρημα τους ότι, λόγω της μετάπτωσης την ισημεριών, η αρχή του αστρολογικού ζωδιακού δεν συμπίπτει πλέον με αυτή του αστρικού, ενώ γνωρίζουν ότι – λόγω της ανάδρομης κίνησης του περιστροφικού άξονα της Γης σε αναφορά προς απλανείς – κάθε 25.000 χρόνια περίπου το σημείο γ’ του Κριού επανέρχεται στην ίδια θέση. Τουλάχιστον τότε δεν θα έχουν αυτό το επιχείρημα.

Επίλογος

Ωραιοποιημένη ή αγοραία, εξόριστη ή εξορκισμένη, η αστρολογία επιβίωσε χιλιάδες χρόνια και δεν υπάρχουν ενδείξεις για επικείμενη εξαφάνισή της. Οι επιστήμονες κρίνουν με την έπαρση που τους προκάλεσε η τεχνολογική ανάπτυξη των τελευταίων δύο αιώνων αλλά ξεχνούν ότι τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Είναι γεγονός ότι σήμερα μόνο η τεχνολογία παράγει θαύματα αλλά για πολύ περισσότερους αιώνες οι πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων καλύπτονταν από τη μεταφυσική θρησκεία και τα ηθικά άλματα της ανθρωπότητας έγιναν τότε.